زمانی که تغییراتی در تاسیسات برقی ایجاد می‌شود، لازم است که برقکار به بررسی تنظیمات سیستم‌های ارتینگ و باندینگ (EARTH & BONDING SYSTEM) بپردازد و اطمینان حاصل کند که این تجهیزات مطابق با استانداردهای لازم عمل می‌کنند. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که ایمنی کل پروژه به درستی کار کردن سیستم‌های ارتینگ و همبندی وابسته است. وجود سیستم‌های ارتینگ مطمئن به جلوگیری از خطرات الکتریکی و کاهش احتمال بروز حوادث ناشی از نشت برق کمک می‌کند. بنابراین، توجه به جزئیات این سیستم‌ها و تطبیق آن‌ها با الزامات استاندارد، بخش جدایی‌ناپذیری از هر پروژه برقی است. این فرآیند نه تنها به حفظ ایمنی افراد کمک می‌کند، بلکه تضمین می‌کند که تجهیزات به درستی کار کنند و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
همبندی چیست؟
زمانی که در سیستم‌های الکتریکی مشکلی پیش می‌آید و شما به قسمت فلزی که جریان برق در آن وجود دارد، دست بزنید، احتمال ایجاد شوک الکتریکی وجود دارد. به همین دلیل، برای جلوگیری از چنین خطراتی از سیستم ارتینگ استفاده می‌شود. این سیستم با فراهم کردن یک مسیر مناسب برای هدایت جریان خطا به سمت زمین، از بروز آسیب به افراد جلوگیری می‌کند. وقتی که یک جریان الکتریکی دچار خطا می‌شود، دستگاه‌های حفاظتی به کمک ارتینگ عمل می‌کنند و باعث قطع جریان برق در مدار می‌شوند. این فرآیند به نوعی تضمین‌کننده ایمنی افراد در برابر خطرات ناشی از برق است و اهمیت بالایی در ایمنی تاسیسات برقی دارد. به این ترتیب، ارتینگ به عنوان یک شیوه مؤثر برای حفظ سلامتی و امنیت افراد در برابر خطرات برق عمل می‌کند.
تصور کنید جریان نشتی در یک اجاق برقی، از طریق سیم اتصال زمین (ارت) به زمین هدایت شود. در این حالت، تجهیزات حفاظتی نصب شده در تابلوی برق (مانند فیوز مینیاتوری یا کلید محافظ جان)، به سرعت جریان برق ورودی به اجاق را قطع می‌کنند. بنابراین، لمس کردن بدنه اجاق در این شرایط، ایمن بوده و خطر برق‌گرفتگی وجود نخواهد داشت.
باندینگ یا همبندی
همبندی یا باندینگ، روشی برای محافظت افراد در برابر برق‌گرفتگی است. این خطر زمانی افزایش می‌یابد که فرد همزمان دو قسمت فلزی مجزا را لمس کند که به دلیل بروز نقص در سیستم برق‌رسانی، دارای اختلاف پتانسیل شده‌اند. با اتصال هادی‌های همبندی بین این قطعات، اختلاف ولتاژ کاهش یافته و خطر برق‌گرفتگی کم می‌شود. همبندی به دو دسته اصلی و تکمیلی تقسیم می‌شود. برای اطمینان از ایمنی، در صورت لزوم، یک متخصص می‌تواند توصیه‌هایی برای ارتقاء سیستم‌های ارتینگ و همبندی ارائه دهد. مشورت با کارشناس ارتینگ، که دارای مجوز رسمی برای انجام تاسیسات الکتریکی است، اکیداً توصیه می‌شود.
همبندی اصلی برای هم ولتاژ کردن
پس از ارزیابی سیستم‌های زمین و همبندی، می‌توان گفت که همبندی اصلی، به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارها برای پیشگیری از شوک الکتریکی در سازه‌ها شناخته می‌شود. این روش شامل اتصال اسکلت فلزی ساختمان و قسمت‌های فلزی غیرالکتریکی (مانند لوله‌کشی‌ها) و همچنین بدنه‌های هادی تجهیزات برقی به یکدیگر، با استفاده از هادی‌هایی با مقاومت پایین و سطح مقطع وسیع است. بدین ترتیب، حتی در صورت عبور جریان‌های بالا از این اجزا، اختلاف پتانسیل قابل توجهی ایجاد نمی‌شود و در نتیجه، خطر برق‌گرفتگی به حداقل می‌رسد.
میزان هم‌پتانسیل‌سازی مورد نیاز در یک سازه، تابعی از ابعاد آن است. هدف اصلی از اجرای همبندی، هم‌پتانسیل کردن بخش‌های مختلف و در نتیجه، پیشگیری از ایجاد اختلاف پتانسیل‌های خطرناک است؛ به‌ویژه در نقاطی که امکان تماس همزمان فرد با قسمت‌های مختلف وجود دارد. اتصال به زمین نیز نقشی اساسی ایفا می‌کند، زیرا برای کارآمدی همبندی، پتانسیل اجزای آن باید نزدیک به پتانسیل زمین باشد. شایان ذکر است که وارد کردن هادی‌های بیگانه و اجزای فلزی سازه به سیستم همبندی، در راستای همین هدف صورت می‌گیرد.
انواع همبندی هم ولتاژ کننده
تمام همبندی‌های هم ولتاژ کننده عبارت‌اند از موارد زیر:
✔ لوله کشی‌های فلزی آب
✔ هادی حفاظتی یا PE
✔ سیستم‌های تهویه
✔ لوله کشی‌ها و سیستم خنک کننده
✔ هر گونه لوله کشی فلزی
✔ اجزای فلزی سازه‌های ساختمان
✔ ساختمان‌هایی که بایستی از TN-S استفاده کنند.
عوامل عمده خطر در تاسیسات برقی
از جمله عمده‌ترین عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
💠 بسیاری جریان‌های برق گرفتگی
💠 دماهای زیاد که منجر به سوختگی، آتش سوزی و یا صدمات دیگر می‌شوند
وابستگی دو عامل پیش‌گفته به سیستم زمین، ریشه در مبانی و اصول بنیادین سیستم اتصال به زمین دارد که در آنجا به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرند. علاوه بر این، حفاظت در برابر تماس غیرمستقیم نیز حائز اهمیت است؛ به این معنی که مطابق ضوابط، افراد و حیوانات خانگی باید در برابر خطرات بالقوه ناشی از تماس با قسمت‌های هادی تجهیزات، به شرح زیر محافظت گردند:
A. از عبور جریان اتصالی به بدن حیوانات اهلی اشخاص جلوگیری شود.
B. به اندازه کمتر از جریان برق گرفتگی، جریان اتصالی که احتمال عبور از بدون را دارد محدود کنند.
C. در زمان جریان مساوی و یا بیشتر از جریان برق گرفتگی که منجر به قطع خودکار تغذیه می‌شود.
تشکیل شبکه اصلی اتصال زمین
برای راه‌اندازی یک شبکه اصلی اتصال، به تجهیزات متنوعی نیاز است که یکی از آن‌ها چاه ارت می‌باشد. تجهیزات این چاه نیز شامل انواع مختلفی است، از جمله صفحه‌های مسی. برای تشکیل این شبکه، باید تعداد مشخصی الکترود مخصوص اتصال زمین به کار گرفته شود که این تعداد بسته به مقاومت الکتریکی زمین متفاوت است. این الکترودها پس از محاسبه، در اطراف ساختمان یا محل مورد نظر به ترتیب و به شکل مناسبی نصب می‌شوند. همچنین، فاصله بین هر الکترود تا الکترود بعدی باید کمتر از دو برابر طول الکترود باشد. پس از نصب، تمامی الکترودها با استفاده از شمش یا سیم مسی به یکدیگر متصل می‌شوند. این مراحل به دقت اجرا می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که سیستم زمین‌زدایی به درستی عمل کند و ایمنی تجهیزات و ساختمان تضمین شود.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی جامع و تخصصی ارتینگ و باندینگ پرداختیم و امیدواریم که اطلاعات ارائه‌شده برای شما مفید واقع شده باشد. اگر به دنبال خرید تجهیزات ارتینگ مانند میله‌های ارت، صفحات مسی و دیگر ملزومات با کیفیت بالا و قیمت مناسب هستید، می‌توانید به فروشگاه اینترنتی آسان مس مراجعه کنید. این فروشگاه به شما امکان می‌دهد تا به راحتی و با اطمینان خاطر، تجهیزات مورد نیاز خود را تهیه کنید و از کیفیت محصولات آن بهره‌مند شوید.